دارویی که این روزها پولدار‌های چاق به دنبالش هستند / درباره آمپول لاغری که فقط دست ۱۰ درصد مردم جهان به آن می‌رسد (فیلم)

عصر ایران ؛ حسن ظهوری ــ حالا این دارو و همه داروهای هم‌خانواده‌اش کم‌کم جزو داروهای محبوب اینفلوئنسرها، هنرپیشه‌ها و آدم‌های معروف اما چاق شده‌اند؛ همان‌هایی که توان خرید آن را دارند. دارویی که هنوز هم یکی از اصلی‌ترین گزینه‌ها برای درمان دیابت نوع ۲ است، اما اکنون متقاضیان تازه‌ای پیدا کرده است؛ هم در ایران و هم در جهان. بااین‌حال در ایران ماجرا به‌گونه‌ای متفاوت در حال رخ دادن است.

داروی جی‌ال‌پی‌وان در اصل برای درمان دیابت نوع دوم ساخته شده بود، اما حالا به‌دلیل اثرات بسیار قوی بر کاهش وزن، به یکی از مهم‌ترین داروهای لاغری جهان تبدیل شده است. این دارو حتی از سوی سازمان جهانی بهداشت (WHO) هم تأیید شده و این سازمان از کشورهای تأمین‌کننده خواسته سیاست‌هایی اتخاذ کنند تا بتوانند این دارو را به‌دست مردم برسانند؛ چراکه چاقی امروز یک بیماری مزمن و خطرناک جهانی شناخته می‌شود.

براساس گزارش‌ها، بیش از یک میلیارد نفر در جهان چاق هستند. همچنین آمارها نشان می‌دهد در سال ۲۰۲۴ چاقی باعث مرگ بیش از سه میلیون نفر شده است؛ مرگ‌هایی که عمدتاً به بیماری‌های قلبی، دیابت و سکته‌های مرتبط با چاقی مربوط بوده‌اند. حتی سازمان جهانی بهداشت تخمین می‌زند تا پایان سال ۲۰۳۰ آمار مرگ‌ومیر ناشی از چاقی ممکن است دو برابر شود و به شش میلیون نفر در سال برسد.

جی‌ال‌پی‌وان یک هورمون طبیعی در بدن است که بعد از خوردن غذا ترشح می‌شود و چند کار مهم انجام می‌دهد: با افزایش ترشح انسولین سطح قند خون را پایین می‌آورد، گلوکاگون را کاهش می‌دهد، تخلیه معده را به‌شدت کند می‌کند و باعث می‌شود فرد زودتر سیر و دیرتر گرسنه شود. از طرفی به‌طور مستقیم بر مرکز سیری در مغز اثر می‌گذارد و اشتها را به‌شدت کاهش می‌دهد. داروهای جی‌ال‌پی‌وان همین هورمون را تقلید و اثر آن را طولانی‌تر می‌کنند.

جی‌ال‌پی‌وان‌ها انواع مختلفی دارند اما مهم‌ترین و شناخته‌شده‌ترین آن‌ها «سماگلوتاید» است که گفته می‌شود می‌تواند حدود پانزده تا بیست کیلوگرم کاهش وزن در یک سال ایجاد کند. یا داروی «تیرزپاتاید» که گزارش شده برخی مصرف‌کنندگانش در یک سال و نیم تا چهل کیلوگرم کاهش وزن داشته‌اند. هرچند در ابتدای مصرف، عوارضی مانند تهوع، استفراغ، اسهال، یبوست، درد شکم و کاهش شدید اشتها بسیار شایع است و بسیاری از مصرف‌کنندگان آن‌ها را تجربه کرده‌اند.

اما نکته مهم‌تر این است که پس از قطع دارو، هشتاد تا حتی صد درصد وزن ازدست‌رفته دوباره برمی‌گردد. برای همین افرادی که از داروهای جی‌ال‌پی‌وان که معمولاً به‌صورت آمپول تزریقی مصرف می‌شوند، استفاده می‌کنند باید سبک زندگی خود را تغییر دهند؛ در غیر این‌صورت مصرف این داروها عملاً مادام‌العمر خواهد بود. این داروها همچنین خطراتی مانند التهاب پانکراس و مشکلات کیسه صفرا را هم به همراه دارند.

با رسیدن بحران چاقی به مرحله‌ای که دیگر فقط با تغییر سبک زندگی یا ورزش قابل کنترل نیست، سازمان جهانی بهداشت اعلام کرده که باید درمان دائمی هم برای این مشکل در نظر گرفته شود. در دستورالعمل جدید این سازمان توصیه شده داروهای جی‌ال‌پی‌وان همراه با مشاوره تغذیه، ورزش و حمایت روانی به‌کار گرفته شوند و استفاده از این داروها به‌صورت بلندمدت و حداقل شش ماه ادامه یابد.

هرچند WHO تأکید می‌کند که این داروها فقط برای افرادی مناسب‌اند که BMI آن‌ها بالای ۳۰، یا بالای ۲۷ همراه با بیماری‌های زمینه‌ای باشد و باید حتماً تحت نظر پزشک مصرف شوند. اما یک چالش جدی وجود دارد: قیمت بسیار بالای این داروها و کمبود تولید جهانی. به همین دلیل پیش‌بینی می‌شود تنها ۱۰ درصد افراد چاق در چند سال آینده به این داروها دسترسی داشته باشند. به همین خاطر WHO خواستار ایجاد یک «اکوسیستم چاقی» شامل پیشگیری، درمان ارزان و حمایت اجتماعی شده است.

اما چالش‌ها در ایران چندبرابر شدیدتر است. به‌دلیل تحریم‌ها، دسترسی ایران به واردات این داروها محدودتر است. داروهای GLP-1 عمدتاً توسط شرکت‌های آمریکایی، دانمارکی و اروپایی تولید می‌شوند و ایران توان تولید آن‌ها را ندارد. به‌خاطر مشکلات ارزی و بانکی و هزینه‌های بالای واردات، قیمت این داروها در ایران سرسام‌آور شده است. گزارش‌هایی در سال ۲۰۲۵ نشان می‌دهد فقط سه نفر از هر ده ایرانی توان خرید داروهای ضروری را دارند و این مشکل شامل داروهای دیابت نوع دو و داروهای GLP-1 هم می‌شود.

در ایران، از یک‌سو تقاضا برای لاغری هر روز بیشتر می‌شود و از سوی دیگر بحران دیابت به‌شدت گسترش یافته است. حالا با ورود اینفلوئنسرها و چهره‌های مشهور به بازار خرید این داروها، پیش‌بینی می‌شود دارویی که برای بیماران دیابتی بسیار حیاتی است، به‌مرور تبدیل به کالایی بسیار کمیاب شود.

نوع بسیار محبوب و معروف این دارو در بازار جهانی که به «اوزمپیک» مشهور است، خیلی گران بوده و در ایران اگر نرخ ارز، هزینه واردات و مسیرهای غیررسمی را هم در نظر بگیریم، حتی ممکن است قیمت آن بسیار بالاتر برود. به همین دلیل فقط قشر خاصی از افراد مرفه جامعه توان خرید آن را دارند و عملاً خرید این دارو به نمادی از طبقه اجتماعی تبدیل شده است. از سوی دیگر چون ایران به‌طور جدی واردکننده رسمی این داروها نیست، قاچاقچیان و دلالان دارو به‌دلیل سود بالای بازار لاغری به سمت واردات غیررسمی آن کشیده شده‌اند؛ اتفاقی که می‌تواند به بیماران دیابت نوع دو آسیب جدی وارد کند و آینده خرید این دارو را برای آن‌ها دشوار کند. دارویی که حالا پولدارهای چاق، حاضرند پول پیشتری برایش بپردازند.

بیشتر بخوانید:

چطور یک مشت فیبر می تواند روزتان را نجات دهد؟ ؛ معرفی چند ماده غذایی پر فیبر

سرفه مزمن و داروهای لاغری؛ آنچه باید بدانید

تماشاخانه

دارویی که این روزها پولدار‌های چاق به دنبالش هستند / درباره آمپول لاغری که فقط دست ۱۰ درصد مردم جهان به آن می‌رسد (فیلم)

نمره کواکبیان به دولت پزشکیان : از بیست، ۱۲ یا ۱۳ (فیلم)

فیلم های دیگر