شکلاتی که کمترین ارزش تغذیه‌ای را دارد /روزانه چقدر کاکائو بخوریم چاق نشویم؟

به گزارش همشهری آنلاین، کاکائو یکی از قدیمی‌ترین و ارزشمندترین فرآورده‌های گیاهی جهان است که از دانه‌های درخت کاکائو (Theobroma cacao) به‌ دست می‌آید. این ماده نه ‌تنها پایه‌ اصلی شکلات محسوب می‌شود، بلکه قرن‌ها در فرهنگ‌های مختلف به عنوان دارو، محرک طبیعی و غذای نیروبخش استفاده شده است.

این در حالی است که اغلب مردم از خواص کاکائو اطلاعات کافی ندارند و آن را با شکلات که حاوی شکر افزودنی است اشتباه می‌گیرند دکتر مجید حسن قمی، نایب رئیس انجمن تغذیه ایران درباره خواص کاکائو، تفاوتش با شکلات و مضرات و محاسن این دو فراورده به چند نکته اشاره کرده که در ادامه می‌خوانید.

ترکیبات مفید کاکائو

حسن قمی با بیان اینکه کاکائو منبعی غنی از ترکیبات مفید است، بیان می‌کند: کاکائوی طبیعی سرشار از ترکیبات زیست‌فعال است که می‌توانند بر سلامت بدن تأثیرات مثبتی داشته باشند. مهم‌ترین این ترکیبات عبارتند از فلاوانول‌ها و پلی‌فنول‌ها که این مواد آنتی‌اکسیدان قوی، از سلول‌های بدن در برابر رادیکال‌های آزاد محافظت می‌کنند. فلاوانول‌ها در کاکائوی تلخ به مقدار زیاد وجود دارند و نقش موثری در بهبود جریان خون، کاهش التهاب و سلامت قلب دارند.

به گفته این متخصص تغذیه دیگر ترکیبات کاکائو شامل منیزیم، آهن و روی هستند و در توضیح بیشتر می‌گوید: کاکائو یکی از غنی‌ترین منابع طبیعی منیزیم است. عنصری حیاتی برای عملکرد عضلات، اعصاب و سلامت استخوان. آهن و روی نیز برای عملکرد ایمنی و تولید انرژی ضروری‌اند. کاکائو همچنین حاوی تئوبرومین و مقدار کمی کافئین است که به عنوان محرک طبیعی موجب افزایش هوشیاری و بهبود خلق‌وخو می‌شوند.

او ادامه می‌دهد: برخلاف کافئین موجود در قهوه، تئوبرومین اثر آرام‌تری دارد و کمتر باعث بی‌خوابی می‌شود. تریپتوفان و ترکیبات سروتونینی نیز دیگر مواد تشکیل دهنده کاکائو هستند. این ترکیبات می‌توانند بر خلق‌وخو اثر مثبت بگذارند و حس شادی و آرامش را افزایش دهند.

پیشگیری از دیابت نوع ۲

حسن‌ قمی درباره خواص شناخته شده کاکائو از نظر علمی هم بیان می‌کند: بر اساس یافته‌های پژوهشی، مصرف منظم و متعادل کاکائوی طبیعی (به‌ویژه کاکائوی تلخ یا کم‌فرآوری‌شده) می‌تواند باعث کاهش التهاب مزمن شود. پلی‌فنول‌های کاکائو با مهار مسیرهای التهابی در بدن، در پیشگیری از بیماری‌های التهابی مانند دیابت نوع ۲ و تصلب شرایین نقش دارند.

به گفته این متخصص تغذیه، در افرادی که کاکائو مصرف می‌کنند عملکرد قلب و عروق هم بهبود پیدا می‌کند و فلاوانول‌های کاکائو با افزایش تولید نیتریک‌اکسید، موجب گشاد شدن عروق، کاهش فشار خون و بهبود جریان خون می‌شوند.

تقویت عملکرد مغز

این متخصص تغذیه تقویت عملکرد مغز را از دیگر خواص کاکائو عنوان می‌کند و توضیح می‌دهد: تحقیقات نشان می‌دهد مصرف کاکائو می‌تواند تمرکز، حافظه و عملکرد شناختی را به‌ویژه در سنین بالا بهبود ببخشد. مصرف کاکائو همچنین باعث افزایش نشاط و کاهش استرس می‌شود و با تأثیر بر انتقال‌دهنده‌های عصبی مانند سروتونین و دوپامین، موجب کاهش اضطراب و احساس خوشایندی می‌شود. بهبود حساسیت به انسولین نیز از دیگر خواص کاکائو است. برخی مطالعات نشان داده‌اند که فلاوانول‌های کاکائو می‌توانند کنترل قند خون را در افراد مستعد دیابت بهبود دهند.

کاکائو سالم‌تر است یا شکلات؟

حسن قمی درباره اینکه کاکائو سالم‌تر است یا شکلات، عنوان می‌کند: کاکائوی خالص بسیار سالم‌تر از شکلات معمولی است. تفاوت اصلی کاکائو و شکلات هم در ترکیبات افزوده به شکلات‌های صنعتی است. شکلات، ترکیبی از کاکائو (پودر یا کره‌ی کاکائو)، شکر، چربی (معمولا کره‌ کاکائو یا روغن‌های ارزان‌تر گیاهی) و گاهی شیر است. البته هرچه درصد کاکائوی محصول بالاتر و میزان قند و افزودنی‌ها کمتر باشد، ارزش تغذیه‌ای آن بیشتر است.

کدام شکلات‌ها سالم‌تر هستند؟

به گفته این متخصص تغذیه، شکلات تلخ اگر حاوی بیش از ۷۰ درصد کاکائو باشد و شکر اندکی داشته باشد، می‌تواند تا حد زیادی خواص مفید کاکائو را حفظ کند. اما شکلات شیری به‌دلیل وجود مقدار زیاد قند و چربی، خاصیت آنتی‌اکسیدانی بسیار کمتری دارد و مصرف زیاد آن با چاقی و افزایش قند خون همراه است. شکلات سفید عملا فاقد پودر کاکائو است و تنها از کره‌ کاکائو، شکر و شیر تهیه می‌شود، بنابراین از نظر تغذیه‌ای کم‌ارزش‌ترین نوع شکلات محسوب می‌شود.

او تاکید می‌کند: کاکائوی خالص و شکلات تلخ با درصد بالای کاکائو، در صورت مصرف متعادل (حدود ۲۰–۳۰ گرم در روز) می‌توانند بخشی از یک رژیم سالم باشند. اما شکلات‌های شیری، کرم‌دار و فرآوری‌شده‌ صنعتی، به‌دلیل قند و چربی زیاد، در صورت مصرف مکرر با افزایش وزن، دیابت و مشکلات قلبی مرتبط‌ هستند.

حسن قمی با بیان این که کاکائو در شکل طبیعی خود یکی از مواد غذایی سودمند و ضدالتهاب است که می‌تواند در بهبود عملکرد قلب، مغز و خلق‌وخو نقش داشته باشد، عنوان می‌کند:‌ البته همین ماده‌ مفید، زمانی که با مقادیر زیاد شکر، چربی و افزودنی‌های صنعتی ترکیب می‌شود، به فرآورده‌ای نسبتاً ناسالم تبدیل خواهد شد. بنابراین، برای بهره‌مندی از فواید کاکائو، باید به سراغ فرآورده‌های کم‌ قند و پرکاکائو رفت و از مصرف شکلات‌های شیرین و صنعتی پرهیز کرد. این یعنی حفظ و بهبود وضعیت سلامت در انتخاب آگاهانه و اعتدال در مصرف آگاهانه است‌.