تاثیر غیرمنتظره سدسازی؛ حجم عظیم آب‌های ذخیره‌شده قطب‌های زمین را تغییر داده است

در مطالعه جدید، پژوهشگران تاثیر ۶۸۶۲ سد ساخته‌شده در سراسر جهان بین سال‌های ۱۸۳۵ تا ۲۰۱۱ را بر قطب‌های زمین بررسی کردند. تیم پژوهشی از پایگاه داده منتشرشده قبلی سدها استفاده کرد که پیش‌تر نشان داده بود حجم آبی که این سدها در خود نگه می‌دارند  (حجمی که می‌تواند دو بار ژرف‌دره گرند کنیون را پر کند) موجب ۲۳ میلی متر کاهش در سطح آب‌های جهانی شده است.

به‌گزارش لایوساینس، نویسندگان پژوهش جدید دریافتند که ذخیره آب پشت سدها باعث جابه‌جایی قطب‌های زمین به اندازه ۱٫۱ متر در طول دوره مطالعه (از سال ۱۸۳۵ تا ۲۰۱۱) شده است. ناتاشا والنچیچ، نویسنده ارشد مطالعه و دانشجوی رشته زمین‌شناسی، ژئوفیزیک و علوم سیاره‌ای در دانشگاه هاروارد، در بیانیه‌ای اظهار داشت: «وقتی آب را پشت سدها ذخیره می‌کنیم، نه تنها آب اقیانوس‌ها کم و باعث کاهش سطح جهانی دریاها می‌شود، بلکه این امر توزیع متفاوت جرم زمین در نقاط مختلف جهان را در پی دارد.»

نتایج که براساس محاسبات و مدل‌سازی‌های کامپیوتری به دست آمد، دو مرحله متمایز از جابه‌جایی قطب‌ها را در طول دوره مطالعه نشان داد. مرحله اول، از سال ۱۸۳۵ تا ۱۹۵۴، مربوط به ساخت سدهای گسترده در آمریکای شمالی و اروپا است. این سدسازی‌ها باعث شد قطب شمال به اندازه ۲۰ سانتی‌متر به سمت نصف‌النهار ۱۰۳ درجه شرقی  (خط فرضی که از شمال به جنوب از روسیه، مغولستان و چین می‌گذرد) جابه‌جا شود.

مرحله دوم، از سال ۱۹۵۴ تا ۲۰۱۱، مربوط به ساخت گسترده سدها در شرق آفریقا و آسیا بود. این سدها جرم را در طرف مقابل آمریکای شمالی و اروپا اضافه کردند و باعث جابه‌جایی ۵۷ سانتی‌متری قطب شمال به سمت نصف‌النهار ۱۱۷ درجه غربی شدند (خط فرضی که از غرب آمریکای شمالی و اقیانوس آرام جنوبی عبور می‌کند).

ذکر این نکته ضروری است که حرکت قطب‌ها به صورت خطی نیست، بلکه به شکل خطی لرزان یا ناپایدار است، به همین دلیل جابه‌جایی‌های خالص در هر جهت با هم جمع نمی‌شوند تا به حدود ۱۱۰ سانتی‌متر برسند.

نتایج نشان می‌دهد دانشمندان برای پیش‌بینی دقیق‌تر افزایش سطح آب دریاها، باید تاثیر سدها را نیز درنظر بگیرند، چون سدها مقدار زیادی از آب را پشت خود نگه می‌دارند و اجازه نمی‌دهند همه آب به اقیانوس‌ها برسد. سطح آب‌های جهان در طول قرن بیستم ۱۲ تا ۱۷ سانتی‌متر افزایش یافته است.

تاثیر سدها روی سطح آب دریاها ممکن است در نقاط مختلف جهان متفاوت باشد و بسته به محل ممکن است این تاثیر بیشتر یا کمتر احساس شود. والنچیچ تاکید می‌کند که باید تاثیر سدها بر سطح دریاها و حرکت قطب‌ها را جدی بگیریم؛ زیرا این تغییرات می‌توانند بسیار بزرگ و مهم باشند.